Türklerin İslâmiyeti kabulü
Soru: Türkler İslâmiyeti ne zaman kabul etmişler ve bunda öne çıkan sebepler nelerdir?
Türkler tarihleri boyunca pek çok din ve inanış biçimini benimsemiştir. Ancak bu dinler içerisinde en çok ‘Göktanrı’ ve ‘İslâmiyet’ yayılmıştır.
Bir milletin / bir toplumun sahip olduğu dini; onun sanatına, geleceğine, giyim-kuşamına, ahlak yapısına, zevklerine, diline ve ortak hedeflerine tesir etmektedir.
Bu sebeple din değiştirmek oldukça zordur.
8. yy. ile 12.yy arasında Türk toplumu, tarihinin en köklü değişimini yaşamış… Bu itibarla tarihçiler, Türk tarihini, İslâmiyet öncesi ve sonrası olarak 2 bölümde incelemişlerdir.
Türklerle Arapların mücadeleleri Abbasiler döneminde şiddetini kaybetti. Çin ve Abbasi orduları arasında 751 yılında ‘Talas savaşı’ Karluk Türklerinin Müslümanların yanında yer almasından dolayı Abbasilerin üstünlüğü ile sonuçlandı.
Bu savaştan sonra Türk-Arap münasebetleri olumlu yönde gelişti.
Bu olay Orta Asya’nın kaderini değiştirirken, Türklerin İslâmiyet’i kabul etmesinde de müessir oldu.
Talas savaşında Çinlilere karşı Arapların yanında yer alan Karluklar, 9.yy’dan itibaren kalabalık gruplar halinde İslâmiyet’i kabul ettiler.
***
Türklerin İslâmiyeti kabul etme sebepleri
Türkler 10.yy başlarından itibaren büyük kitleler halinde Müslüman olmaya başladılar. Bunda Türklerin İslâm öncesi inanışları ile İslâmiyet arasında büyük benzerliklerin bulunması müessir olmuştur.
***
Türkleri İslâmiyete girmeye teşvik eden âmiller/faktörler
1. Türkler diğer dinlere karşı engin bir hoşgörüye sahipti. İslâmiyet de bir tesâmuh/musâmaha diniydi.
2. Eski Türk dini ile İslâmiyet arasındaki benzerlik:
a) Tek tanrı inancı
b) Ahiret inancı
c) Hac ve kurban ibadetlerine benzer ibadetlerin varlığı.
3. İçtimai âmiller/sosyolojik faktörler… Aile kavramına ve kurumuna verilen önem; namus, temizliğe gösterilen dikkat, İslâmiyet’teki cihad ve gazâ anlayışı ile Türk-Cihan hâkimiyeti mefkûresinin / düşüncesinin benzerlik göstermesi…
4. Ekonomik ve sosyal sebepler… Eski Türk toplumunda sosyal sınıflar yoktu. İslâm dininde de böyle bir ayrımın yapılmaması, dolayısıyla her iki düşüncede de halkın refah ve mutluluğunun gözetilmesi vardır.
5. Siyasi ve askeri tercih… 8. yy’da Türk-Çin rekabeti hızla devam etmekte, hatta Çinliler, Türklerin elindeki Maverâünnehir’i de alarak hâkimiyeti/egemenliği yavaş yavaş ele geçirmek istiyordu.
***
Güneyde Arap yarımadasında ortaya çıkan İslâm dini de büyük bir hızla yayılarak Çinlilerle rakip olabilecek konuma gelmiştir.
751’de Çinlilerle Araplar arasında meydana gelen Talas savaşında Türkler, İslâm ordusu yanında Çinlilere karşı savaşmış… Ve büyük bir zafer elde edilmiştir.
Bu olaydan sonra ise, Türklerle Araplar arasındaki yakınlaşma hızlanmış, İslâm'a girişler de sür’atli bir şekilde artarak devam etmiştir.
Türkler, İslâmiyet, Araplar, Çinliler, 9.yy, 10.yy, Talas savaşı, Karluk Türkleri,