İslâm hukukunda çocuğun hırsızlığı: “haksız fiiller”
Selemun aleykum Hocam. Bir soru soruldu aynen size aktarıyorum: 11 yaşında kız çocuğu hırsızlık yapsa kul hakkı olur mu? Cevap verirseniz menmun oluruz.. Allaha emanet olun. Facebook'tan İlahi Dinleyin rumuzlu okuyucumuz
Değerli kardeşim;
Anlattığınız olayda eğer suçu işleyen henüz “çocuk” sayılabilecek durumda yani ergenlik çağına girmemişse, yapılan bu işe, İslâm Hukuk dilinde “Haksız Fiil” denilir. Yani hırsızlığın bu adı alan kısmına girer bu hadise... Ama çocukluk durumundan çıkmış, mükellef durumdaysa, bu açıkça hırsızlık olur. Tabii çalınan mala ve duruma göre şer’î açıdan verilecek ceza da farklılık arz eder.
“Haksız fiil” denince, hukuka aykırı olarak bir kimsenin şahsına veya mal varlığına zarar veren fiil kastedilir. Şahsa yani bir kimsenin canına ve vücut bütünlüğüne yönelik olanlar, hem büyük günahlardan sayılmış hem de ağır suçlar arasında görülerek bazı maddî müeyyidelerle cezalandırılmıştır.
***
Mala yönelik “haksız fiiller”in başında, bir kimsenin malını gizlice almak demek olan “hırsızlık”, zorla almak demek olan “gasp” ve “eşkıyalık” gelir.
"Başkasının malını hukuka aykırı biçimde tahrip etmek" demek olan itlâf da bir diğer “haksız fiil” örneğidir. İtlâftan ana hatlarıyla şöyle söz edebiliriz:
Başkasının malına haksızlıkla zarar vermek dinen günah, ahlâken ayıp, hukuken de suçtur. Kamu güvenliğini ve düzenini bozduğu için dünyada, dinin bir emrinin ve kul hakkının ihlâli olduğundan âhirette ağır bir sorumluluğu gerektirir.
***
Başkasının malına dolaylı zarar verme, meselâ küçük çocukların ve hayvanların zarar vermesi, hatta kuyu, inşaat vb. sebebiyle meydana gelen zararlar da itlâf kapsamındadır.
Zarara uğayan mâsum olduğu sürece, zarara doğrudan veya dolaylı şekilde sebep olan yani zarar veren bu zararı ödemekle yükümlüdür. Meselâ;
- Küçük çocuğun velisi,
- Hayvanın sahibi,
- Kuyunun sahibi,
- Belli durumlarda işçinin işvereni, bunların sebep olduğu zararı öderler.
- Esnaf ve sanatkârlar da, müşterinin malını koruyup gözetmekle mükellef olup, doğrudan kusurları olsun veya olmasın, müşterinin malına ulaşan zararı tazmin etmekle yükümlüdürler.
***
Malın tazmininde mislî mallar, yani ölçü ve tartıya tâbi mallar misliyle, değilse kıymetiyle ödenir.
“Haksız fiil” ve sonuçları mevzuunda İslâm hukuk âlimlerinin ana hatlarıyla ifade edilen bu görüşleri;
a- Toplumda huzur, güven ve barış ortamının kurulabilmesi ve korunması yönünden…
b- Kul hakkı ihlâllerinin önlenmesi açısından uyulması gerekli tesbit ve tavsiyelerdir.
Sonuçta işlenen fiil kul hakkına girdiği için, çalınan malın sahibine ödenmesi gerekir. Ama çalan da çocuk olup cezai ehliyeti bulunmadığından -çalınan mal hırsızlık ölçülerinde de olsa- cezadan kurtuluyor. Eli kesilmiyor.
hayvanlar, Kul hakkı, İslâm hukukunda çocuğun hırsızlığı: “haksız fiiller”, “hırsızlık”, “gasp” “eşkıyalık”, itlâf, ayıp, suç, Kamu güvenliği, küçük çocuklar, kuyu, inşaat, esnaf, sanatkâr,