El emeği, karşılıklı rızaya dayanan ticaret…
Haram kazançları ve helal kazanç yollarını ana hatlarıyla belirtebilir misiniz? Bu konuda dinimiz neleri yapmamızı, nelerden sakınmamız istemiştir?
Karşılıklı rıza esasına dayanmayan, aldatma üzerine kurulu bütün ticari uygulamalar dinimizce yasaklanmıştır. Aksi yönde olan yani karşılıklı rıza esasına dayanan ticari muameleler de helâldir. Tabii el emeğini de unutmamak, hatta bir numara olarak düşünmemiz, hatırlamamız lazım.
Kur’ân-ı Kerim’de Rabbimiz (c.c.) buyurmuştur ki:
“Ey iman edenler! Mallarınızı aranızda bâtıl (sahih-doğru olmayan bozuk usûller ve) yollarla yemeyin. Ancak karşılıklı rıza ile yapılan ticaretle olursa başka. Kendinizi helak etmeyin. Şüphesiz Allah size karşı çok merhametlidir.” [Nisa suresi, 29]
“Mallarınızı aranızda haksız sebeplerle yemeyin. Kendiniz bilip dururken, insanların mallarından bir kısmını haram yollardan yemeniz için, o malları hâkimlere (idarecilere, nüfuz sahiplerine, mahkeme görevlilerine rüşvet olarak) vermeyin.” [Bakara suresi, 188]
Ayrıca bildiğiniz gibi kumar, rüşvet, nesîe faizi, hırsızlık, gasp, karaborsacılık, dolandırıcılık vb. kazanç yolları da dinimizin açıkça yasakladığı haram yöntemlerdir.
Ve yine şüpheli yollardan da kaçınmak, oralardan da uzak durmak gerekir.
Nu'man ibn Beşir (r.a.) anlatıyor:
Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurdular: "Şurası muhakkak ki, haramlar apaçık bellidir, helaller de apaçık bellidir. Bu ikisi arasında (haram veya helal olduğu) şüpheli olanlar vardır. İnsanlardan çoğu bunları bilmez. Bu durumda, kim şüpheli şeylerden kaçınırsa, dinini de, ırzını da tebrie etmiş olur. Kim de şüpheli şeylere düşerse harama düşmüş olur, tıpkı koruluğun etrafında sürüsünü otlatan çoban gibi ki, her an koruluğa düşebilecek durumdadır. Haberiniz olsun, her melikin bir koruluğu vardır, Allah'ın koruluğu da haramlarıdır. Haberiniz olsun, cesette bir et parçası var ki, eğer o sağlıklı olursa cesedin tamamı sağlıklı olur, eğer o bozulursa, cesedin tamamı bozulur. Haberiniz olsun bu et parçası kalptir." [Buhari, Sahih, İman 39, Büyu’ 2; Müslim, Sahih, Müsâkat 107, Hadis no: 1599; Ebu Davud, Sünen, Büyu’ 3, Hadis no: 3329, 3330]
***
Selmân-ı Fârisî ve İbn Abbas (r.anhum) hazeratı anlatıyor:
Rasûlullah (s.a.v.) buyurdular ki: "Helal, Allah Teala'nın kitabında helal kıldığı şeydir. Haram da Allah Teala'nın kitabında haram kıldığı şeydir. Hakkında sükut ettiği şey ise affedilmiştir. Onun hakkında sual külfetine girmeyiniz." [Tirmizî, Sünen, Libas 6, Hadis no: 1726; İbn Mace, Sünen, Et'ime 60, Hadis no: 3367;]
Mikdam İbnu Ma'dîkerb (r.a.) anlatıyor:
Rasûlullah (s.a.v.) buyurdular ki: "(Ademoğlundan) hiç kimse elinin emeğinden daha hayırlı bir taamı asla yememiştir. Allah'ın peygamberi Davud aleyhisselam elinin emeğini yerdi." [Buhari, Sahih, Büyu 15]
Ebu Hureyre (r.a.) anlatıyor:
Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurdular: "Öyle bir devir gelecek ki, insanoğlu, aldığı şeyin helalden mi, haramdan mı olduğuna hiç aldırmayacak." [Rezîn, şu ziyadede bulunmuştur: "Böylelerinin hiç bir duası kabul edilmez." [Buhari, Büyu 7, 23; Nesai, Büyu 2, Hadis no: 7, 243]
haram, kumar, El emeği, karşılıklı rızaya dayanan ticaret, helâl, Kendinizi helak etmeyin, rüşvet, nesîe faizi, hırsızlık, gasp, karaborsacılık, dolandırıcılık, şüpheli olanlar, her melikin bir koruluğu, cesette bir et parçası,