Aynı kabre birden fazla cenaze konulabilir mi?..
Aile içinde cenaze olduğunda aynı kabre konulduğuna şahit oluyoruz. Bu durum aile mezarlığında daha çok oluyor. Kimler kimlerin kabrine konabilir? Belli bir zamanın geçmesi gerekir mi, gerekirse ne kadar zaman geçmelidir? Ve karı-koca aynı kabre konabilir mi?
Bu husus fıkıh kitaplarında kendi içinde iki ana bölümde ele alınmıştır:
a) Bir anda aynı kabre birden fazla kişinin defnedilmesi…
b) Bir insanın kemiklerinin çürümesinden sonra, bir başkasının defnedilmesi…
Hemen belirtelim; bir kabre aynı anda birden fazla cenaze defnetmek mekruhtur. [Meraki’l Felah, s. 102]
Ancak zaruret varsa, bir kabre birden çok cenaze konulabilir. Mesela salgın hastalık, savaş, deprem, sel, yangın felâketi gibi durumlarda ölü sayısı fazla olduğu zaman, her biri için ayrı bir kabir hazırlamak güçleşirse, o takdirde iki-üç kişiyi bir kabre defnetmekte kerahet yoktur.
***
Eğer karışık şekilde bir defin yapılıyorsa, o takdirde önce erkek yüzü kıbleye gelecek şekilde konur… Onun arkasına erkek çocuğu… Onun arkasını da kadın konulur. Aralarında da fasıla bulunsun diye toprak yerleştirilir.[Hey’et, el-Fetâvâ’l-Hindiyye]
Bir kabre konulanların hepsi erkek ise, takva yönünden daha üstün olduğu bilinenine öncelik tanınır. Bunda eşit olurlarsa, en faziletlisi önce defnedilir. [Radıyüddin Serahsî, el-Muhît]
***
Aynı kabre defnedilecekler eğer birkaç kadın ise, yine aynı ölçülere göre defnedilir.
***
Kabirdeki ölü çürüyüp toprak haline geldiğinde ise, başka birini o kabre defnetmek caizdir. Kemikleri duruyorsa, toplanıp bir köşeye yerleştirilir, ara yere fasıla olsun diye toprak konulur.
Ölünün çürüyüp çürümediği ise, toprağın durumuna göre tesbit edilir. Bir de tecrübeyle sabit olabilir.[ez Zeylaî, et-Tebyîn; Celal Yıldırım, İslam Fıkhı, 2. 615]
Bu hususta ‘aradan şu kadar zaman geçmesi gerekir’ diye bir kayıt yok eserlerde… Durum toprağın mahiyetine göre değişebilir. Mesela killi toprakta çürüme daha geç olabilir. O bölgedeki tecrübeli insanların tecrübesine müracaat etmek daha yerinde ve daha isabetli olur. Bununla birlikte Kemâl ibnü Hümam’ın Hidaye şerhi olan Fethu’l Kadir isimli eserinde, ‘killi olmayan bir toprak, en geç bir yıl içerisinde bir cesedi çürütür’ diye de bir kayıt mevcuttur. Bu da dikkate alınabilir.
Demek ki bu noktada en doğru usûl, toprağın vaziyetine göre ve yöre halkının tecrübesi istikametinde hareket etmektir.
savaş, zaruret, Aynı kabre birden fazla cenaze konulabilir mi, Bir insanın kemiklerinin çürümesinden sonra bir başkasının defnedilmesi, salgın hastalık, deprem, sel, yangın,