Küçük cihad, büyük cihad…
Soru: Hocların sohbetlerinde bazen duyuyoruz, küçük cihaddan ve büyük cihaddan söz ediyorlar, bunlar nedir, bu konuda hadis diye anlatılan sözün kaynağı var mıdır? Slm.
Rasûlullah Efendimiz (s.a.v.) sözünü ettiğiniz hadis-i şeriflerinde cihadı iki kısma ayırmıştır:
1. Cihâd-ı asgar: Küçük hatta küçücük cihad. Yani görünen düşmanla yapılan bu cihada/savaşa Peygamberimiz (s.a.v.) küçük cihad adını vermiştir.
2. Cihâd-ı ekber: Büyük/en büyük cihad. Bu da görünmeyen düşmanla yani nefisle yapılan cihaddır.
***
Bu husustaki sözün, yani “Racâ’nâ mine’l-cihadi’l-asğari ile’l-cihadi’l-ekberi” hadis-i şerifinin aynı lafızlarla rivayet edildiği kaynaklar için bakabileceğiniz eserler:
1) el-Hatîb, Tarihu Bağdad, hadis no: 7345.
2) Zebîdî’nin İhya Şerhi’nde Irakî’nin bu hadisi Beyhakî’nin Kitabü’z-Zühd’de rivayet ettiği yönünde açıklama yer alır.
3) İthafü’s-Sâdeti’l-Müttakîn, c. 8, s. 657.
4) Ayrıca , “Mücahid nefsiyle cihad eden kişidir” (Tirmizî, Fezâili’l-Cihad, bab no: 2, hadis no: 1621, Tirmizî bu hadisin sahih olduğunu bildirir.) Bu hadis de bahis mevzuu hadisi desteklemektedir.
5) Keza Seyyid Ahmed el-Ğumârî, Avârifü’l-Maârif üzerine yaptığı tahriç çalışmasında, bu hadisin muhtelif bütün nakillerini inceledikten sonra, onun hasen derecesinde olduğunu bildirir. Bkz. Avâtıfu’l-Letâif, c. 1, s. 188.
6) Zikri geçen hadisi İmam-ı Rabbani (k.s.) hazretleri de Mektubat’ında nakletmektedir.
***
Dilerseniz o kısmı teberrüken ve teyemmünen (feyizlenmek-bereketlenmek maksadiyle) kaydedelim.
“…Bilinmesi gerekir ki; mutmain olmakla birlikte nefsin kendi sıfatlarını / özelliklerini korumasında çok menfaatlar, sayılamayacak kadar faydalar vardır. Çünkü nefsin kendi sıfatlarıyla zuhur etmesi tamamiyle engellenecek/buna mani olunacak olsaydı, manevi terakkinin önü kesilir ve ruhta melekîlik karakteri başgöstererek kendi makamına hapsolurdu…
“Ruhun terakkîsi nefse olan muhalefetindendir. Nefse muhalefet kalmayınca, terakkî nasıl gerçekleşecekti!..
“Seyyidü’l-kâinat aleyhi efdalü’s-salavâti ve ekmelü’t-teslîmât, kâfirlerle yaptığı bir savaştan (Tebuk harbi) dönerken, “Küçücük cihaddan en büyük cihada döndük” buyurmuşlar… Burada Peygamberimiz (s.a.v.) nefisle olan cihadı, en büyük cihad olarak ifade etmişlerdir.”[el-Mektubat, 1, 41]
Küçük cihad, büyük cihad, Cihâd-ı asgar, Cihâd-ı ekber, Racâ’nâ mine’l-cihadi’l-asğari ile’l-cihadi’l-ekberi,