Boşanmalarda mehrin tamamının ödenmesi gereken haller…
Soru: Kadın hangi durumlarda mehrin tamamını almaya hak sahibi olur?
Kadın; sahih halvet, zifaf veya ölüm halinde mehrin tamamına hak kazanır.
1) Halvet-i sahiha:
Halvet, kelime anlamıyla bir yerde yalnız kalmaktır. Sahih halvet ise,
sahih bir nikah akdiyle evli bulunan eşlerin, kimsenin göremeyeceği ve onların istekleri dışında kimsenin de giremeyeceği kapalı veya kapalı sayılan bir yerde yalnız kalmalarıdır.
Halvete engel olan durumların da bulunmaması gerekir. Mesela;
Eşlerin yanında üçüncü bir kişinin bulunması… Karı-kocada cinsî yakınlığa engel halin olması… Küçüklük… Ay hali… Hastalık… Farz oruçlu olmak… Farz veya nafile hac için ihramda bulunmak gibi...
Sahih halvet zifaf olmuş gibi sonuç doğurur. Bu halvetten sonra boşama meydana gelirse, kadın tam mehre hak kazanır. Çünkü kadın evlenme ümidiyle nikâhlı olarak kapalı bir yerde bulunduğu için, boşandığı zaman, yeniden evlenmede nikâhtan önceki şartlarla eş bulamayabilir.
Halvetten sonra boşanan kadın iddet bekler. Dolayısıyla da iddet nafakası, halvetten sonra en az altı ay sonra doğacak çocuğun nesebinin sabit olması gibi haklardan yararlanır.
***
2) Zifaf:
Burada evliliğin mûteber (sahih) olma şartı da aranmaz. Zifaf ve sahih halvette mehrin tamamının gerekliğinin delili şu ayettir: "O kadınlardan birine yüklerle mehir vermiş olsanız bile, içinden bir şey almayın." [Nisâ suresi, 20]
Zifaf sahih evlilikte olmuşsa, kadın mehrin tamamına hak kazanır. Tesbit edilen mehir yoksa mehr-i misil alır.
Sahih Evlilik, rükün ve şartları tam olarak bulunan evlilik akdidir, taraflar için bağlayıcı olur. Akıllı ve ergin Müslüman bir erkekle, yine akıllı ve ergin Müslüman bir kadının, aralarında bir evlenme engeli bulunmaksızın iki şahit huzurunda yaptıkları evlenme akdi geçerli olur ve sonuçlarını meydana getirir. [el-Kasani, Bedayiu's-Sanayi, Beyrut, 1328/1910, II, 331-334]
Zifaf fasit evlilikte olmuşsa, kadın mehr-i misil ile mehr-i müsemmadan hangisi daha az ise ona hak kazanır.
Daha önceden mehir tesbit edilmemişse, mehr-i misil alır.
Ancak fasit nikâhta halvet, zifaf hükmünde değildir. [el-Kâsânî, a.g.e., II, 335; "Halvet" maddesi]
Fasit nikâh, sıhhatinin şartlarını kendisinde toplamayan bir nikâhtır. Mesela şahitsiz olarak ya da tek şahidin huzurunda yapılan evlenme akti gibi… Nesep yakınlığı, sıhriyet veya emişme sebebiyle kendileri ile evlenmek ebediyyen haram olan bir kadının nikâhı da "fasit nikâh" nevine girmektedir.
***
3) Eşlerden birinin ölümü:
Kadın vefat ederse, mirasçıları, mehri mirastaki paylarına göre bölüşürler. Kocası da dörtte bir veya ikide bir mirasçı olacağı için mehri o ölçüde eksik verir.
Koca vefat ederse, kadın, terikeden mehir miktarını ayrıca alır. [İbn Rüşd, Bidâyetü'l-Müçtehid, II, 20).
Boşanmalarda mehrin tamamının ödenmesi gereken haller, Halvet-i sahiha, Zifaf, Eşlerden birinin ölümü,