Çocuklara isim vermek…
Soru: Yeni doğan evlatlarımıza adları ne zaman verilmesi gerekir, çift isim koymak şart mıdır?
Yeni doğan çocuğuna güzel bir isim koymak, öncelikle babanın, sonra annenin vazifelerindendir. Konulan ismin, güzel bir mânâsının olması, İslâm inancına ve hükümlerine uygun olması gerekir.
Yeni doğan çocuğa isim verme usûlü nasıldır
Dinimizde yeni doğan bir çocuğa, aşağıda madde-madde vereceğimiz hususların uygulanması müstehap olarak görülmüştür:
• Yeni doğan çocuğa süt vermeden evvel ağzına yumuşatılmış hurma gibi tatlı bir şeyler sürülür.
• Çocuğa doğunca veya doğumu müteakip üçüncü veya yedinci günü adı konur.
• Doğduktan sonra hemen ölen çocuğa da ad konur. Yıkanır cenaze namazı kılınır.
• Çocuğun ismini ilmiyle âmil, ehl-i salah (iyi hal sahibi) bir zata koydurmak iyidir. Ashab-ı Kiram çocuklarına isimlerini Peygamber Efendimiz'e (s.a.v.) verdirmeyi tercih etmişlerdir.
• Çocuk isim koyacak kişinin kucağına verilir. Kişi abdestli bir şekilde Kıble'ye döner, bebek erkekse önce sağ kulağına ezan sol kulağına ise kamet okur ve üç kere çocuğun sağ ve sol kulaklarına ismini tekrar eder. Kız çocuklara kamet gerekmez, sadece ezan okumakla yetinilir.
• Çocuğa isim koyduktan sora hayır duada bulunulmalıdır. Peygamber Efendimiz: “Ya Rabbi bu çocuğu hayırlı ve salihlerden eyle ve onu güzel bir şekilde yetişmesini sağla” diye dua etmiştir.
• Durumu iyi olanlar için Allah'ın vermiş olduğu çocuk nimetine karşı bir şükür olarak çocukların doğumlarının yedinci gününde kurban kesmek sünnettir. Bu kurbana akika kurbanı denilmektedir. Yine bu günler çocuğun başının tıraş edilip, çıkan saçın ağırlığınca veya takdiri bir ağırlık olarak altın alıp (ya da değerini) sadaka vermek müstehaptır.
***
Rasûlullah (s.a.v.), oğlu İbrâhim dünyaya gelince;
"Bu gece bir oğlum doğdu; ona atam İbrâhim'in adını verdim" buyurmuşlardır. Bu hadis, ismin ne zaman konacağı hususunda önemli bir delildir. [Ebû Dâvud, Sünen, Cenâiz, 24]
İbn Ömer’den (r.anhuma) gelen bir rivayet ise şöyledir: “Rasûlullah (s.a.v.) çocuğa, doğumunun yedinci günü isim konmasını, yıkanarak pisliklerin temizlenmesini ve akîka kurbanı kesilmesini emir buyurdu.” [Ebû Dâvud, Sünen, Edâhî, 21, Hadis no: 2837]
Demek ki yukarıda da belirttiğimiz üzere çocuğa, doğumunun hemen ardından isim verilebileceği gibi, üçüncü ve yedinci günü de verilebilir, bunlar da sünnet dışı uygulama değildir.
***
Ayrıca bir kimseye birden fazla isim verilebileceği de yine Rasûlullah (s.a.v.) tarafından belirtilmiştir. [Buharî, Sahih, Menâkıb, 17; Müslim, Sahih, Fezâil, 124] Örf ve âdetlerimizde de yaygındar.
Osmanlı örfünde, âdet ve geleneğinde soy adı bulunmadığından ve başka sebep ve düşüncelerden dolayı, doğan çocuklara ekseriyetle çift isim verilmiştir. Buna rağmen aynı ismi taşıyan kişileri birbirinden ayırt etmek için lakap, ünvan, soy ve sülâle adının birlikte kullanıldığı da olmuştur.[Bkz. http://www.mollacami.com/konu/kulturumuzde_cift_isim_ve_lakap_gelenegi.html]
Manası İslâmî akîdeye-inançlara uygun olmayan, dinin yasakladığı bir anlam taşıyan isimlerin çocuklara verilmesi uygun değildir.
Efendimiz (s.a.v.) yeni Müslüman olanların şirk dönemindeki isimlerini değiştirmez, genellikle aynen bırakırdı.
Ancak bu isimler arasında, mânâsı çirkin veya Allah'tan başkasına kulluğu ifâde edenler varsa, meselâ müşriklerin taptığı putlardan biri olan Uzzâ'nın kulu anlamındaki Abdüluzzâ, Kâ'be'nin kulu anlamındaki Abdülkâbe ve benzeri isimleri genellikle, Allah'ın kulu mânâsında Abdullah veya Rahman'ın kulu mânâsında Abdurrahman gibi isimlerle değiştirirdi.
Kesmek anlamına gelen Sarim ismindeki bir sahâbinin ismini de, mes’ut/mutlu anlamına gelen Saîd; Berrâ olan bir kadının adını Zeyneb olarak değiştirmiştir. [Buhârî, Sahih, Edeb, 108; Ebû Dâvud, Sünen, Edeb, 62; İbn Mâce, Sünen, Edeb, 32]
Ayrıca, Firavun ve Kârun gibi zulüm ve küfür önder ve sembolleri olan isimlerin verilmesi de İslâm'da yasaktır.
"Allah katında isimlerin en güzeli Abdullah ve Abdurrahman'dır" hadisi [Buhârî, Sahih, Edeb, 105-106; Müslim, Sahih, Âdab, 2; İbn Mâce, Sünen, Edeb, 2; Tirmizî, Sünen, Edeb, 64; İbn Hanbel, Müsned, II, 24, 128] isim koyma hususunda İslâm'ın genel prensibini belirlemektedir.
Çocuklarımıza vereceğimiz isimler, Allah'a kulluk ifâde eden, İslâmî gayelere ve insan haysiyetine uygun, çevremizdeki insanların genellikle hoşlanacakları, kulağa hoş gelen, İslâm büyüklerinden hâtıra kalan mânâsı güzel olan isimlerden herhangi biri olabilir.
Daha önceden pek duyulmamış diye, yapmacık ifâdeler taşıyan, İslâm toplumunda hiç kullanılmayan uydurma-kaydırma ve Müslüman olmayanlara ait isimlerin çocuklarımıza ad olarak verilmesi doğru değildir. Çünkü, Rasûlullah (s.a.v.);
"Kıyâmet gününde babalarınızın isimleriyle çağrılacaksınız. Bu bakımdan çocuklarınızın isimlerini güzel koyunuz"[Ebû Dâvud, Sünen, Edeb, 61; İbn Hanbel, Müsned, V, 194] buyurmuşlardır.
Ezan, Çocuklara isim vermek, ne zaman, doğduğu gece, üçüncü, yedinci, çift isim koymak, kamet, http://www.mollacami.com/konu/kulturumuzde_cift_isim_ve_lakap_gelenegi.html,