Namaza dille niyet bid’attir…
soru: namazda niyet tesbih ve tekbirler sesli okunabilir mi? tşk ederim
Namaza başlarken niyet kalben yapılmalıdır. İmam-ı Rabbani (k.s.) hazretleri, namaza dille niyet etmenin bid’at olduğunu söyler. Buyururlar ki:
“Alimlerden bazıları, namaza niyette, kalbî irâde ile birlikte dille de söylemeyi bid‘at-i hasene olarak görmüşlerdir. Halbuki ne Peygamberimiz’den (s.a.v.), ne sahâbe-i kiramdan, ne de tâbiînin büyüklerinden niyetin böyle yapıldığına dair bir şey sabit değildir. Bu hususta sahih bir rivâyet olmadığı gibi, zayıf bir kavil dahi yoktur. Bilakis onlar, ayağa kalkar kalkmaz ilk tekbiri (iftitah tekbirini) almışlardır. Yani dille niyeti söylemenin bid‘at olduğu âşikârdır. Hâl böyle iken, bunun için de bid‘at-i hasene demişlerdir.
“Fakîr der ki; bu bid‘at, sünnet bir yana, farzı dahi ortadan kaldırmaktadır. Çünkü bu takdirde insanların ekserisi, niyeti kalplerinde hazırlamadan ve kalpdeki gaflete de aldırış etmeden, sadece dille söylemekle iktifa ederler. İşte o zaman da, namazın farzlarından biri olan kalple niyet, tamamen terk edilmiş olur, namaz da fesâda gider. Diğer bid‘atler de buna kıyas edilebilir...
“Rasûlüllah Efendimizin (s.a.v.) sünnetine tâbi olmakla kalmalısınız; ashâb-ı kirâma uymakla yetinmelisiniz. Zira onlar, yıldızlar gibidir; hangisine uysanız, hidâyeti bulursunuz.”[el-Mektûbât, 1, 186]
***
Tekbir ve tesbihler ise sessizce yani sadece kendisinin duyacağı miktar bir sesle okunur.
Namazdaki tekbir ve benzeri zikirler vâcip nev’inden ise imam onu aşikâr söyler. Yalnız başına kılan da kendisi duyacak kadar bir sesle yerine getirir. “İftitah” ve “bayram tekbirleri” vâcip olduğundan açıktan söylenir.
Namaz arasındaki “intikal tekbirleri” sünnet olduğundan, imam tarafından aşikâr söylenir, ama yalnız başına namaz kılanlar kendisi sadece işitecek kadar sesli söyler.
“Kunut Tekbiri” de vâciptir, cemaatle kılındığında aşikâr, yalnız kılındığında yine kendisi işitecek kadar sesli söylenir.
Geriye kalan teşehhüd, âmin, salâvat ve dualar, rükû' ve secdelerdeki tesbihler, hep gizli söylenir.
***
İmam ve cemaat akşam ve yatsı namazını kılmamış ve gündüz olunca cemaat halinda kaza ederlerken imamın yine kıraatte sesini cemaat duyacak ölçüde yükseltmesi vâciptir. Aksi halde yanılma secdesi gerekir.
Bunun gibi kazaya kalmış öğle ve ikindi namazlarını imam geceleyin cemaat halinde kaza edecek olursa, kıraati gizli okuması gerekir. Aksi halde yanılma secdesi vâcip olur. [Fetâvâ-yı Kaadıhan]
Sözü edilen namazları kişi kendi başına kaza edecek olursa, aşikâr okunacak olanları, sesli okuması afdaldir. Gizli okunacak olanları da gizli okuması vâcipiir.
Şemsüleimme de bu hükmü seçmiştir. Fahrülislâm Pezdevî'nin de görüşü bu yöndedir. Kaadıhan ise bunu en sahih kavil/en doğru hüküm olarak görmüştür.
Tesbih, tekbir, Namaza dille niyet bid’attir, “İftitah” ve “bayram tekbirleri” vâcip olduğundan açıktan söylenir, “intikal tekbirleri” sünnet,