Öşür’de nisab miktarı ve üzerinden yıl geçmesi şartı yoktur…
Hocam s.a. Toprak ürünlerinin zekatı demek olan öşür konusunda açıklama ve uyarılarda bulunursanız makbule geçer, çünkü müslümanlar arasında ihmale uğrayan bir farz, halkımız öşürün eski bir devlet vergisi olduğunu ve yürürlükten kalktığını sanıyor, hatta vardı öyle bişey kurtulduk diyenlere bile rastlıyoruz. Öşür nedir, nelerden ve nasıl, kimlere ödenmesi gerekir?
Arazi ürünlerinde İmam-ı Azam hazretlerine (rh.) göre nisab aranmaz.
O bakımdan buğday, arpa, pirinç, mısır, karpuz, salatalık, patlıcan, yonca, şeker kamışı ve benzeri ürünlerde, az da olsa çok da olsa, "öşür" vermek gerekir.
Zekat kimlere ve nerelere veriliyorsa öşrün de Kur’an’da belirlenen o 8 sınıfa verilmesi lazımdır.
İmameyne (iki imam: İmam Ebu Yusuf ve İmam Muhammed) rahımehumallah’a göre ise, beş vesk mikdarı olmayan ekinlerden ve insanların elinde bir sene kalmayacak sebzelerden öşür alınmaz. (Bir "vesk" altmış sa'dır. Bu da 62 bin 400 dirheme eşittir. Bunun beş katı da yaklaşık olarak 950 kg.’dır.)
Eğer arazi, yağmur veya ırmak-çay-dere suları ile sulanırsa, elde edilen ürünlerden öşür (onda bir) vermek gerekir. Bu onun zekatıdır.
Eğer arazi; bütün yıl veya yılın yarısından çoğunda dalya, dolap, hayvan ve motor ile veya satın alınacak sularla sulanacak olursa, yirmide bir nisbetinde öşür verilir.
Tohumlar, amele ücretleri ve diğer masraflar elde edilen üründen düşülmez / çıkarılmaz. Bu ürünler üzerinden bir yıl geçmesi de gerekmez. Bir yıl içinde birkaç defa elde edilen ürünlerin hepsinden ayrı ayrı ve aynı ölçülerle öşür verilmesi lazımdır.
Öşürde esas olan arazidir, mal sahibi değildir. Bir arazi vakfedilse, çocuklara veya mecnunlara/delilere ait olsa bile, yine ürünün'den "öşür" verilmesi gerekir.
Öşür arazisindeki bal ve kudret helvasından da onda bir nisbetinde öşür (zekat) alınır. Ekilmeden başka bir işe yaramayan tohumlar ise, öşre tabi olmaz. Bunlar ticaret için olursa, ticaret malı kısmına girip zekatları verilir.
Zeytin ve susam tanelerinden öşür alındığı takdirde, sonradan elde edilecek yağlarından tekrar öşür alınmaz.
Yine, öşrü verilen üzümler için sonradan tekrar zekat vacib olmaz.
Arazi mahsullerinden verilecek belirli hisseler, ürünler tamamen yetişip elde edildiği zaman verilir. Bundan önce verilmesi gerekmez. Öyle ki, daha bitmemiş ekinlerin ve belirmemiş meyvelerin öşürlerini vermek caiz değildir. Fakat bunlar bittiği ve belirdiği zaman, sahibleri dilerse öşürlerini verebilirler.
Daha öşrü verilmemiş olan ekinlerden veya ağaç üstündeki meyvelerden yenmemelidir! Bununla birlikte öşrünü hesab edip ödemek niyeti ile yenilmesi helal olur. Çünkü yediğini ödemiş olacaktır.
Bir araziden elde edilen ürünlerin öşrü zamanında verilmeyip sonradan zayi olsa/kaybolsa/telef olsa veya sahibi ölse, bunun öşrünü ödemek gerekir.
Mer'alardan ve çayırlardan biçilip toplanan otlardan, mubah kabul edilen dağlarda yetişip kendiliğinden büyüyen kerestelik ağaçlardan, kamışlardan veya kendiliğinden yetişmiş başka ağaçlardan, derelerden avlanan balıklardan öşür alınmaz.
Fakat dağlardan toplanan meyvelerden öşür alınacağı gibi, ağaçlık, kamışlık dinilen yahut çayır elde etmek için su verilen öşür arazisinden ve Müslümanlara ait mülk araziden her yıl kesilip satılacak ağaçlardan, kamışlardan ve otlardan da öşür alınır.
Yine, bu arazide bulunup kendisi ile ipek böceği beslenilen dut yapraklarından öşür alınır, ipeğinden alınmaz. Bu ipek hayvana bağlıdır, ipek böceği öşre bağlı olmadığından, onun bir parçası sayılan ipek de öşre bağlı olmaz.
Toprak mahsullerinden bir kısmı, öşrü verildikten sonra sahibleri tarafindan ticaret maksadı olmaksızın anbarda saklanır da üzerinden bir yıl geçtikten sonra satılırsa, bedelleri olan paralar nisab mikdarı olsa bile, bunlara zekat vermek gerekmez. Çünkü ‘zekat, öşür ile veya kira bedeli ile birleşmez’. Ancak satılıp alınan bedeller üzerinden bir yıl geçerse o zaman zekat gerekir.
Yine bu ürünlerin sahibine bir ay veya bir yıl yiyecek olmak üzere yetecek miktardan fazlası nisab mikdarına ulaşır da, ticaret niyeti ile saklanır ve üzerinden bir sene geçerse zekata tâbi olur, zekatının verilmesi gerekir.
Mısır, pirinç, miktarı, öşür, nisab, üzerinden, yıl geçmesi şartı yoktur, buğday, arpa, karpuz, salatalık, patlıcan, yonca, şeker kamışı,