Zekat, borçlar ve mehir…
Hocam; zekatımızı hesaplarken servetimiz üzerinden düşeceğimiz borçalırımıza, başkalarından ödünç aldığımız paralar, hanıma ödemek üzere söz verdiğimiz mehir, geçmiş yıllara ait henüz ödememiş olduğumuz zekatlar dahil edilebilir mi? Yani bunlar borç kapsamına girer mi? Şükran
İnsanlara borçlanıp da, onlar tarafindan ödenmesi istenen bir borcun karşılığında aynı miktarda borçlunun elinde geçer akçe/para veya ticaret malı ya da saime (çayıra başıboş olarak salıverilen) hayvan bulunursa, bu zekata tabî olmaz. Çünkü bunlar, ancak borcun karşılığıdır.
Yine ödünç alınmış paralar, yok olmuş eşya bedeli, zevcelere ödenecek mehir paraları, geçmiş yıllara ait zekat borçları, hep bu borç kısmındandır. Kişi borçlarını hesap ederken bu kalemleri de borç hanesine katar.
O bakımdan bir kimsenin temel ihtiyaçlarından başka elinde nisab miktarı geçer parası veya ticaret eşyası bulunduğu halde, bu miktara denk de borcu olsa, kendisine zekat farz olmaz. [Bkz. Bilmen, Ö.N., B. İslam İlm., Zekâta tâbi olmayan mallar, md. 18]
***
Mehirde zekat meselesinin kadınlarla ilgili yönüne gelince…
Tabii onlar bu durumda yani henüz kocalarından mehirlerini tahsil etmedikleri vaziyette “alacaklı” sınıfına dahildirler. Dolayısiyle bu alacakları mehir miktarı zekat nisabına ulaşıyorsa, onun zekatını vermekle yükümlüdürler. Mehir tek başına nisab ölçüsünde değil fakat diğer varlıklarıyla (mesela zinet eşyalarıyla) birlikte olunca nisaba malik oluyorsa, gene zekatını vermesi gerekir.
Müslüman hanımların bu borçtan kurtulmaları sadedinde Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) hazretleri buyurmuşlardır ki: “Kadınlar zekât borçlusu olmamak için, mehrini erine hediye eder; böylece zekât borcundan kurtulurlar. Zira mehir, tahsili kabil olan borçtur; [zekatının verilmesi gerekir]. Hibe ile zekât borçları da ödenmiş olur.” [Ali Erol, Hatıratım, s. 58]
mehir, borçlar, zekat, mehir tahsili kabil olan borçtur, akçe/para, ticaret malı, saime hayvan, kadınlar zekât borçlusu olmamak için, mehrini erine hediye eder, böylece zekât borcundan kurtulurlar,