Abdest ve Gusülde Niyet
Abdest ve gusülde niyet nedir; farz mıdır, sünnet mi? Bu mesele hakkında ameldeki Ehl-i Sünnet mezheplerinin görüşlerini yazar mısınız?
Hanefîlere ve bir rivayette İmam Mâlik'e (rahımehumullah) göre abdest ve gusülde niyet, farz değil sünnettir. Delilleri ise abdest ayetinde; Ey iman edenler! Namaza kalkacağınız zaman yüzlerinizi ve dirseklerinizle birlikte ellerinizi yıkayın. Başınıza meshedin. Her iki topuğunuzla birlikte ayaklarınızı da (yıkayın)"[el-Mâide, 5/6] buyurularak, abdestin 'dört farzı' belirlenmiş, 'niyet'ten söz edilmemiş olmasıdır.
Keza hadislerde de niyetten bahsedilmemiştir. Diğer yandan necâsetten taharet ve setr-i avret gibi namazın diğer şartlarında da, niyetin farz olmayışına kıyas yapılmıştır.
İmam Şâfiî, Ahmed b. Hanbel ve başka bir görüşünde İmam Mâlik'e (rahımehumullah) göre ise, abdestte niyet farzdır. Delilleri; "Ameller niyetlere göredir" hadisi ile namaz ve teyemmümde niyetin farz oluşuna kıyastır.
Ayrıca ibadette ihlâsın tahakkuku / gerçekleşmesi ve abdestin namaz için emredilmiş olması onların dayandığı delillerdendir. [el-Kâsânî, el-Bedâyî', I,17; İbn Âbidîn, Reddü'l-Muhtâr, I, 98-100; el-Meydânî, el-Lübâb, I,16; İbn Rüşd, Bidâyetü'l-Müctehid, I, 21; İbn Kudâme, el-Muğnî, I, 110 vd.]
***
Teyemmüm'de niyet, abdestteki gibi sünnet değil farzdır. Abdestin yerini alan yeni bir temizlik nev'i/türü olduğu için niyetsiz olarak geçerli olmaz. Delil; "...Eğer hasta olur, veya yolculukta bulunursanız veyahut biriniz abdest bozmaktan gelince veya cinsî münasebette bulunup, su da bulamazsanız; o zaman tertemiz bir toprak ile teyemmüm edin. Niyetle yüzlerinize ve ellerinize sürün."[en-Nisâ, 4/43] ayet-i celilesidir.
İmam Züfer'e (rh.) göre ise, teyemmümde niyet farz değildir. [eş-Şevkânî, Neylül-Evtâr, I, 258; Zeylaî, Nasbu'r-Râye, I, 48]
Teyemmüm, niyet, tertemiz bir toprak ile teyemmüm edin, su bulamazsanız,