Oruca niyetin vakti
Oructa niyet şart mıdır? Farz, kaza ve nafile oruçlara hangi vakitte niyet edilir?
Oruç ister farz, ister kaza ister nafile olsun bütün çeşitlerinde niyet şarttır.
İbâdeti âdetten ayırmak için namazda olduğu gibi oruçta da niyet lâzımdır.
Oruç zimmette borç olan bir oruç ise, buna geceden niyet edilmesi ve belirlenmesi gerekir. Ramazan orucunun kazası, bozulan nafile orucun kazası ve keffâret oruçları gibi... Bu çeşit oruçlara niyetin geceleyin veya en geç ikinci fecrin başlangıcında (imsak vaktinin girmesiyle) yapılması şarttır. Çünkü bu oruçlar için İslâm'ın belirlediği bir gün yoktur. Bu yüzden bunu, oruç yükümlüsünün niyetiyle belirlemesi lazımdır.
Diğer yandan akşamdan böyle bir oruca karar verilmiş veya bunun için sahura kalkılmış olması da niyet yerine geçer.
Bazı oruçlara ise geceden niyetlenmek şart değildir. Ramazan orucu, zamanı belli adak orucu, bütün nâfile oruçlar bu niteliktedir. Bu gibi oruçlara akşam güneşin batışından, ertesi gün zevâl vaktinden evveline yani gündüzün yarısından öncesine kadar niyet edilebilir.
Güneşin batmasından önce veya tam istivâ zamanında yahut öğleden sonra akşama kadar hiçbir oruca niyet edilemez. Bu hususta mukîm ile yolcu veya hasta ile sağlam kimse arasında bir fark yoktur.[el-Kâsânî, el-Bedâyi ; II, 85; İbnü'l-Hümâm, Fethu'l-Kadir, II, 43-50, 62; eş-Şürünbülâlî, Merâkı'l-Felâh, s. 106; el-Meydânî, el-Lübâb, I, 163]
Rasûlullah (s.a.v.) bir gün Hz. Âişe'ye şöyle buyurmuştur:
- "Yanınızda öğle yemeği var mıdır?" Hz. Âişe (r.anha);
- "Hayır" diye cevap verince, Allah Rasûlü (s.a.v.):
- "O halde ben oruç tutuyorum" buyurdu. (Bu hadisi Dârekutnî rivâyet etmiş, isnadının sahih olduğunu söylemiştir).
Mâlikîlere göre her çeşit oruca, -geçerli olması için- güneşin batması ile fecrin doğuşu (imsak vaktinin girmesi) arasında niyetlenmiş olmak şarttır.
Şâfiîler'e göre, yalnız nafile oruçlara zevalden önceye kadar niyet edilebilir. Diğer oruçlara ise geceden niyet etmek şarttır.[İbn Rüşd, Bidâyetü'l-Müctehid Mısır t.y., I, 284; ez-Zühaylî, el-Fıkhu'l-İslâmî fî Uslûbihi'l-Cedîd, Dımaşk yyy., II, 619, 620; eş-Şirbînî, Muğnî'l-Muhtâc, I, 423 vd.]
gece, Oruca niyet, şarttır, akşamdan, zevâl vakti, ikinci fecr,