Oruçlara niyet nasıl ve hangi vakitte olmalı?
Selamun aleyküm hocam, hayırlı ramazanlar, oruçlara niyet nasıl ve hangi vakitte olmalı? bu konuda detaylı bilgi verebilirseniz seviniriz.. Allah razi olsun, teşekkürler. Mücahit Doğan Yalınkılıç - İstanbul
Ve aleyküm selâm kardeşim; sizlere de hayırlı ramazanlar…
Biliyorsunuz niyet kalp işidir, dille yapılmaz; hatta İmam-ı Rabbani (k.s.) hazretlerinin ifadeleriyle ‘dille niyet bid’attir’. Herhangi bir oruca da kalb ile niyet yeterlidir. Ayrıca oruç için sahura kalkılması da bir niyettir.
***
Ramazan orucu, belirlenmiş adak ve mutlak nafile oruçlar için niyetin vakti, güneşin batışından başlayarak kaba kuşluğa kadar devam eder. Bu zaman içinde niyet edilebilir. Fakat güneş batmadan önce veya tam istiva vaktinde (güneşin tam tepede bulunduğu an, öğleden 15-20 dk öncesi) ya da ondan sonra akşama kadar hiç bir oruca niyet edilemez. Bu hususta mukîm, misafir, sağlıklı ve hasta olanlar eşittir; hepsi de aynı hükme tâbidir.
Bununla beraber istiva zamanına kadar böyle niyet edilebilmesi, ikinci fecirden yani imsaktan sonra yiyip içmek gibi orucu bozan haller bulunmadığı takdirdedir. Şayet orucu bozan bir şey, kasden veya sehven yapılacak olsa, artık niyet caiz olmaz.
Malikîlere göre, nafile oruç için gün ortasına kadar niyet edilemez. Çünkü sabahleyin niyet edilmeyince, o gün iftar etmek kararlaşmış olur. Bir günün hem oruca, hem de iftara ihtimali olamaz.
Şafiîlere göre güneşin batışından öncesine kadar niyet edilebilir. Yeter ki, sabahdan itibaren oruca aykırı bir iş yapılmamış olsun. Çünkü nafile ibadet için din yönünden takdir edilmiş bir zaman yoktur. Bu oruç, oruç tutacak olan kimsenin isteğine bağlıdır. Zevalden sonra da oruç tutma arzusu bulunabilir.
***
Bütün kaza ve keffaret oruçları ile muayyen olmayan mutlak adak oruçları için niyetin geceleyin veya ikinci fecrin başlangıcında yapılması şarttır. Ayrıca bu oruçları niyette göstermek (tayin etmek, belirlemek) lazımdır. Bundan dolayı bunlardan herhangi biri için fecirden sonra niyet edilirse veya hangisinin tutulacağı kalb ile tayin edilmezse, bu oruçların tutulmaları sahih olmaz. Çünkü bu oruçlar için belli bir gün yoktur. Bunlara hangi günlerin ayrılacağı, ancak böyle bir niyet ile tayin edilmiş olur.
Ramazan orucu, belirlenmiş adak, herhangi bir nafile oruç için mutlak bir niyet yeterlidir. "Yarınki günün orucunu tutmaya, yarın oruç tutmaya, yarın nafile oruç tutmaya" diye niyet edilebilir. Fakat bunlar için geceleyin niyet edilmesi, bu oruçların tayin edilmesi ve şöyle denilmesi daha faziletlidir: "Yarınki Ramazan orucunu tutmaya niyet ettim."
***
Ramazanın her günü için ayrıca bir niyet gerekir. Çünkü araya geceler girmektedir. Ayrıca her günün orucu başlıbaşına bir ibadettir. O bakımdan, bir günün orucundaki bozukluk, diğer günün sıhhatine engel olmaz.
***
Bir kaza orucuna fecrin doğuşundan/imsaktan sonra niyet edilecek olsa, bununla kaza sahih olamayacağından, nafile oruç tutulmuş olur. Eğer bu oruç bozulacak olsa, kaza edilmesi gerekir. Çünkü başlanmış olan bir ibadet yarıda bırakılamaz
***
Bir kimse, daha güneş batmadan, "Yarın oruç tutayım" diye niyet edip de, sonra yarınki günün istiva zamanına kadar uyusa, gafil veya baygın bir halde bulunsa, oruç tutmuş olmaz. Fakat güneşin batmasından sonra böyle niyet etmiş olursa, orucu sahih olur.
***
Bir kimse, ramazan ayında ramazan olduğunu bildiği halde, ne oruca ve ne de iftara niyet etmemiş bulunsa, sağlam rivayete göre, oruçlu bulunmuş olmaz.
***
Bir kimse, geceleyin herhangi bir oruç için niyet etmiş bulunsa, sonra fecrin doğuşundan/imsaktan önce bu niyetinden dönse, bu dönüşü sahih olur. Fakat oruçlu bir kimse, orucunu bozmaya niyet ettiği halde bozmasa, sadece bu niyet ile orucu bozulmuş olmaz.
***
"İnşallah yarın oruç tutmaya niyet ettim" diye yapılan bir niyet sahihdir. Fakat: "Yarın davete çağırılsam iftar etmeye, çağrılmazsam oruç tutmaya" diye yapılan bir niyet geçerli değildir. Böyle tereddütlü bir niyetle oruç tutulmuş olmaz.
***
İstiva zamanına kadar niyet edilmesi caiz olan oruçlarda, gündüzün niyet edileceği takdirde, o günün başlangıcından itibaren oruçlu bulunmuş olmaya niyet edilmesi gerekir. Niyet edileceği andan itibaren oruç tutmaya niyet edilecek olsa, bununla oruç tutulmuş olmaz.
***
Ramazan gecesinde veya gündüzünde bayılan veya deliren kimse, istiva zamanından önce kendine gelip oruca niyet edince oruçlu bulunmuş olur.
***
Bir kimse, Ramazan ayında başka bir vacib oruca niyet edecek olsa, o kimse Ramazan orucuna niyet etmiş sayılır. Bu meselede iki imama göre, mukim ile misafir arasında fark yoktur. İmam-ı Azam'a (rahımehumullah) göre, misafir olunca, niyet ettiği vacib için oruçlu bulunmuş olur. Çünkü misafirin Ramazan orucunu tutma mecburiyeti yoktur.
Nafile oruca niyet edilecek olsa, sahih olan görüşe göre, ramazan orucuna niyet edilmiş olur. Hastanın da bu şekilde olan niyetleri, sahih olan görüşe göre, Ramazan orucuna sayılır.
Misafir ile hastanın mutlak şekildeki niyetleri de Ramazan orucuna sayılır.
***
Muayyen bir adak gününde, keffaret veya ramazan orucunu kaza gibi, başka bir vacibe niyet ederek oruç tutulmuş olsa, sahih olan görüşe göre, bu oruç o vacib için sayılır; o muayyen nezir orucunun kaza edilmesi gerekir.
****
Bir oruç için hem keffarete, hem de nafileye niyet edilse, keffaret olarak caiz olur. Fakat bir oruç için hem kazaya, hem de yemin keffaretine niyet edilecek olsa, hiç biri geçerli olmaz. Çünkü bunların aralarında zıddiyet vardır. Bu durumda o oruç, nafile olmuş olur.
***
Bir veya birkaç ramazandan orucu kazaya kalmış olan kimse için uygun olan, bunları kaza ederken, "Üzerine kazası ilk vacib olan oruca" niyet etmektir. Bununla beraber böyle belirtilmeksizin yalnız kazaya niyet etmesi de yeterlidir.
***
Bir kadın henüz âdet içinde iken, geceleyin oruca niyet edip fecirden önce temizlenecek olsa, orucu sahih/geçerli olur.
***
Esir bulunan kimse, Ramazan ayının girip girmediğini bilemezse araştırır ve kanaatına göre oruç tutar. Sonra bakılır; eğer orucu ramazana rastlamışsa veya ramazandan yahut oruç tutulması yasak olan günlerden sonra geceleyin niyet ederek oruç tutmuş ise, orucu ramazandan sayılır. Ramazan günlerinden noksan olarak oruç tutmuşsa, bu noksan günleri kaza eder. Fakat ramazandan öncesine rastlamışsa, caiz olmaz, yalnız nafile bir oruç olur. [Bkz. Bilmen, Ö. N., Oruçlara Ait Niyetler, Bilmen Yayınevi, İst., 1966, s. 285-287]
niyet, vakit, nasıl, kalben, Oruçlar, istiva vakti, güneşin batışı, Ramazan orucu, belirlenmiş adak, mutlak nafile oruçlar,