Engellinin namazı
Selamun aleyküm hocam, namazda engellilere tanınan kolaylıklar nelerdir? Ahmet Faruk Yücetepe - İstanbul
Ve aleykum selâm kardeşim;
Bilindiği gibi namazın farz olmasının şartlarından biri aklî melekenin sıhhatidir. Bu sebeple akıl hastalarına (zihinsel engellilere) namaz kılmak farz değildir. [Cezîrî, Abdurrahman, el-Fıkh ale'l- Mezâhibi'l-Erbaa, İstanbul, 1987, I, 178]
Hanefî mezhebi imamlarından Ebu Hanife ve Ebu Yusuf'a (rahımehumallah) göre, akıl hastalığının süresi yirmi dört saati geçmesi halinde, o süre içindeki namazları kaza etmek gerekmez. Muhammed b. Hasen'e (rh.) göre ise altı vakit geçip yedinci vakit girdiğinde kazâ yükümlülüğü düşer. [Abdülaziz el-Buhârî, Keşfü'l-Esrâr, 2. baskı, Beyrut, 1994, IV, 442]
Hanefîler dışındaki üç mezhebe göre ise, akıl hastalığı bir namazın vaktini tamamen kaplarsa, daha sonra bu namazın kaza edilmesi gerekmez.
Camiye yürüyerek gidemeyecek derecede hasta olan kimseler, kendilerini götürecek birisi olsa dahi Cuma namazını kılmakla yükümlü değillerdir. Camiye kendi başlarına gidemeyen görme engelliler, her ne kadar İmameyn’e (rahımehumallah) göre bir bedel mukabilinde de olsa, kendilerini götürecek birilerinin bulunması halinde Cuma namazına gitmekle mükellef olmakla beraber; ister ücret karşılığında, isterse ücretsiz olsun Ebu Hanife'ye (rh.) göre Cuma namazını kılmakla yükümlü olmazlar. [Cezirî, Abdurrahman, age., I, 378]
Yine, farz namazları ayakta kılmaya güç yetiremeyen kimselerle, ayakta kıldıkları takdirde başka bir rahatsızlığı oluşan veya hastalığının artması, ya da iyileşmesinin gecikmesi söz konusu olan kimseler, namazlarını oturarak kılarlar. Rükû ve secde yapmaya güç yetiremeyen kimse ise namazını îmâ ile kılar. [Cezirî, Abdurrahman, age., I, 497, 499]
Dilerseniz son parağrafla ilgili meseleyi biraz açalım. Şöyle ki:
Engelli kişi, rükû ve secde edeceği zaman bu rükünleri başıyla işaret ederek yapar; rükû için başını biraz eğer, secde için de başını rükudakinden biraz daha fazla olacak şekilde eğer. Buradayken baş bir yere dayanmaz, bir şey de başa kaldırılmaz. Bir şeyi kaldırarak ona secde etmek caiz değildir. Yani îma ile secde ederken baş boşluktadır. Îma ile rükû ve secde yaparken eller de, dizlerin üzerindedir.
Bir kişi, ayakta durmaya gücü yettiği halde, rüku ve secdeye gücü yetmiyorsa, yani bedeninin eğilme problemi varsa namazını; ayakta ve oturarak, rüku-secdeyi de tam eğilmeden îma ile kılabilir. Ancak her rek’atta ayağa kalkmadan, kıyamı da oturarak, rüku-secdeyi ise îma ile kılması daha muvafıktır, uygundur.
Bu noktada son zamanlarda camilerimizde adetleri hızla artan sandalye ve oturakları hatırlamamak imkânsız. Öyle görünüyor ki küçük bir mazereti olan genç-yaşlı herkes, sandalye üzerinde namaz kılmayı tercih eder oldu. İş böyle olunca her geçen gün sandalye ve oturaklıların sayıları safları doldurur oldu.
Gerçekten zamanımızda eklem problemleri oldukça fazla. Kimimiz belinden, kimimiz dizlerinden sıkıntı yaşadığından eğilemiyor, doğrulamıyor, ayakta duramıyor, bunun için de hemen bir sandalyenin yardımına başvuruyor.
Fakat bir nokta atlanıyor: Ayakta duramayan, eğilemeyen kişi namaz kılmak istediğinde öncelikle seccadesine oturur ve rahatsız olan bacaklarını kıbleye doğru uzatır. Ama yerde oturmaya öncelik verilmiyor. Çünkü bu pozisyonda oturarak (ayaklarını kıbleye uzatarak) namaz kılmak ‘uygunsuz ve günah’ sanılıyor, saygısızlık addediliyor. Halbuki sanılanın aksine bir zaruretten dolayı ayakları kıbleye uzatarak namaz kılmak kişiye tanınan kolaylıktır. Asla Allah’a (c.c.) saygısızlık değildir.
Sonuç olarak denilebilir ki; namazda rüku ve secde edemeyen kişi öncelikle yere oturur. Ancak yere de oturamazsa ayakları kıbleye gelecek şekilde yatar, yüzü kıbleye karşı olması için başının altına bir yastık konulur ya da gene yüzü kıbleye gelecek şekilde yan yatar. Bütün bunlar mümkün değilse şayet, o zaman bir sandalye veya oturaktan yararlanır.
Ayrıca her rek’atta kıyam için ayağa kalkmaması daha uygundur. Yani namazına oturarak devam eder.
Geniş ve detaylı bilgi için bkz. http://www.halisece.com/sorulara-cevaplar/729-sakat-cocugun-namazi.html
namaz, akıl, Oturarak, cuma namazı, cami, engelliler,