Gusülde mazmaza ve istinşak
Selamun aleyküm,
Gusul abdesti alırken suyun burundan genze kadar gitmesi farz mı? Çünkü çok zorlanıyorum, acıyor.
Ve aleyküm selâm…
Hemen belirtelim; gusülde yapılması gereken ‘gargara’ değil, ‘mazmaza’dır. Sizin zonlandığınızı söylediğiniz fiilin adı, gargaradır yani suyun boğazda hareket ettirilmesidir. Buna gerek yok.
Bilindiği üzere guslün rüknü;
- Mazamaza,
- İstinşak,
- ve bütün bedeni yıkamaktır.
Demek ki bunların dinimizdeki hükmü; boy abdestinin rükünlerinden olmalarıdır.
‘Rükün’ ise bildiğiniz gibi, bir ibadetin tamamlanmış olması için yerine getirilmesi gereken şartların her biridir. Yani o ibadetin tamam (geçerli) olması için yerine getirilmesi gereken, olmazsa olmaz şartlarıdır.
***
Peki mazmaza ve istinşak nedir, nasıl yapılır?
Mazmaza, suyu ağızda çalkalamaktır. Bunda mubâlağa/aşırıya gitme, abdestte olduğu gibi gusülde de sünnettir. Ama gargara yapmak gerekmez. Gargara, suyu boğazda hareket etrimektir ki, sizin de söylediğiniz gibi bu, herkesin kolayca yapamayacağı kadar zordur, yapılması da icap etmez.
İstinşak; burun içine, yumuşağına kadar su almaktır. Bunda da yapabildiğince mubâlağa etmek (yapabildiği kadar fazla çekmek) sünnettir.
***
Mezheplere göre hükmü
Mazmaza ve istinşakın hükmü ‘gusül’ ve ‘abdest’te mezhepten mezhebe farklıdır. Başka bir ifadeyle, farz olan gusülle sünnet olan gusülde hükümleri değişiktir.
Hanefilere göre mazmaza ve istinşak gusülde farzdır. Abdestte ise farz değil, sünnettir. Zeyd İbn Ali ve Süfyân-ı Sevrî (rahımehumullah) de böyle hükmetmiştir. Delilleri; Dâre Kutnî ve Beyhaki’nin sünenlerinde geçen şu hadis-i şeriftir: “Mazmaza ve istinşakı üç defa yapmak gusülde farzdır. Abdestte sünnettir.”
Mâlikî ve Şafiîler’e göre; mazmaza ve istinşak abdestte de gusülde de farz değildir. Çünkü ağzın ve burnun içi vücudun içi sayılır. Vücudun içinin ise abdestte de gusülde de yıkanması farz değildir. Rasûlullah (s.a.v.), mazmaza ve istinşakı devamlı yapmasına rağmen hiç emretmemiştir. Bu, mazmaza ve istinşakın farz değil mendup olduğunu gösterir. İmam Zührî, Hasan-ı Basrî, Katâde, Râbia, Evzaî, Leys İbn Sa'd, İbnu Cerir et-Taberî daha nice selef uleması (rahımehumullah) bu görüştedirler.
Hanbelîlere gelince… Birçok meselede olduğu gibi bunda da Ahmed bin Hanbel'den (rh.) birkaç görüş rivayet edilmiştir. Meşhur görüşüne göre mazmaza ve istinşak hem abdest ve hem de gusülde farzdır. Abdurrahman İbn Ebî Leyla, İshak İbn Rahuye, Kasım İbn Muhammed ve el-Müeyyed Billah (rahımehumullah) gibi bir kısım âlimler de bu görüştedir.
Önemli hatırlatma:
Her mü’min, amelde hangi mezhebe müntesipse ona uymalı, onun müftâ bih olan kavline göre amel etmelidir. Mecbur kalmadıkça taklid yolunu seçip kendi mezhebinin görüşleri dışına çıkmamaya gayret göstermeli... Özellikle de “telfîk-ı mezâhib” denilen vartaya düşmemelidir.
farz, Gusül, sünnet, yıkamak, burun, mazmaza, istinşak, boğaz, mubâlağa,