Yalancı saç
alında çıkan saç hakkında hüküm nedir ayrıca ayati karime deki bin nasiyeti nasiyetin kazibetinden murat nedir?
Alında çıkan saç hakkında ne gibi bir hüküm olacak ki! Çıkarsa çıkar, çıkmazsa çıkmaz; o Allah’ın bileceği, Onun vereceği bir şey! O bitirmezse, bırakınız alnı, başın hiçbir yerinde bile saç olmayabilir. Öyle değil mi? Her şey gibi o da Allah’ın takdiri, kudreti, meşiyyeti dahilindedir. Ama bununla kastınız, önceki sorularda olduğu gibi, eşarpın altından çıkan alın saçı ise, onun cevabını vermiş idik. Bkz. http://www.mollacami.net/soru-ve-cevaplar-911.html
***
Sorunuzun diğer kısmına gelince…
“Nâsıyetin kâzibeh”: Yalancı alın, demektir. Kasıt, yalancının-inkârcının alnındaki saçtır, yani onun perçemidir. Murad edilen mana ise, münkirin-yalancının bizzat kendisidir.
Bahis mevzuu ayet-i celile [Alak suresi, 16]: “Nâsıyetin kâzibetin hâtıeh”dir. Meali de, “Yalancı, günahkâr aln(ının saç)ından” demektir.
Bu ayetin öncesiyle biklikte meal şöyle oluyor: “Ne dersin; o (namazdan men’eden / engelleyen, Peygamber'i) yalanlıyor ve doğru yoldan yüz çeviriyorsa! (Bu adam) Allah'ın, (yaptıklarını) gördüğünü bilmez mi! Hayır, hayır! Eğer vazgeçmezse, yemin olsun derhal onu aln(nın saç)ından (perçeminden), yakalarız (cehenneme atarız). O yalancı, günahkâr aln(ın saç)ından (perçemden)…” [Alak suresi, 13-16]
“Nâsıye”; bilindiği gibi alındaki saç, perçem demektir. Onun bittiği alına, yani alnın üstünde başın ön tarafına da “nâsıye” denilir. Burada maksat, baştan ve dolayısıyla şahıstan kinayedir. Onun için şu bedel ile açıklanıyor: ‘Nâsıyetin kâzibetin hâtıeh (Yalancı, câni bir nâsıyeyi /alnı (alın saçını-çerçemi)’. Bu bedelin nekre (belirsiz) olarak getirilmesi, perçemi genelleştirerek benzerlerini de âyetin muhteviyatına/kapsamına almak içindir.
‘Kâzibetin hâtıeh” buyrularak ‘Yalancı’nın, ‘câni’ ile vasfedilmesi/nitelenmesi de hem belirsiz bir kelimenin marife (belirli) kelimeye bedel olmasını düzeltmek, hem sürüklenmenin sebebini (Hakk’ı inkâr / yalanlamak, ondan yüz çevirmek, namaza engel olmak olduğunu) açıklamak, hem de sürüklenecek perçemden maksat, bizzat şahsın kendisi olduğunu açıklamak içindir. Bununla beraber kinaye, hakikatin de kasdedilmesine engel olmaz. [Bkz. Elmalı’lı, Hak Dini Kur’an Dili, ilgili ayet tefsiri]
***
Türkçemizde de, “Tut kelin perçeminden” tabiri meşhurdur. Teklifsiz konuşmada, çözümü güçlük gösteren bir durum karşısında dile getirilir. Keza olmayacak, kazanç sağlamayacak bir şey isteyenlere söylenir. Bazı durumlarda ise, “Perçeminden tutmak/yakalamak” deyimi de kullanılır.
kinâye, nekre, yalancı saç, Alında çıkan saç, “Nâsıyetin kâzibeh”, ‘câni’, marife, sürüklenme, “Tut kelin perçeminden”,