Namazlarda cem' meselesi
muhterem hocam,
İkindi namazını vaktinde kılma imkanı yoksa öyle namazının hemen arkasında kılmakmı yoksa sonradan kaza etmekmi daha efdaldir.
Muhterem kardeşim;
Emredilen ve efdal olan, özrü bulunmayan kimsenin namazları vakti içinde kılmasıdır.
Eğer sizin de belirttiğiniz gibi vakti içinde kılma imkânımız yoksa, Hanefiler dışındaki diğer mezheplerden Hanbelî’yi takliden cem’-i takdim ya da cem’-i te’hir yapmak (iki namazı birleştirmek), kazaya bırakmaktan efdâl olur.
***
Fakat, şunu asla unutmamalıyız:
Şayet iki namazı da kendi vakitleri içinde kılma imkânımız varsa ve sadece farz kılma fırsatına sahipsek, bu fırsatı kaçırmamalı, yalnızca farzları da olsa vaktinde kılmalıyız. Fakat böyle bir imkâna sahip değilsek, yani namazı kazaya bırakmaktan başka çaremiz kalmıyorsa, bu durumda cem’ yaparak kılmaya niyet etmeli ve öyle eda etmeliyiz. Bu niyet, namazın eda olarak sahih olmasının şartıdır. Vakit çıkmadan cem’-i tehire yahut ilk namazı selâmlamadan cem’-i takdime niyet edilmezse, cem’ sahih olmaz, namaz kazaya kalmış olur.
Cem’; bildiğiniz gibi öğle ve ikindi namazları kendi aralarında, akşam ve yatsı namazları da kendi aralarında yani cem’-i takdim ve cem’-i te’hir olmak üzere iki türlü yapılır. Cem’-i takdim, iki namazı ilkinin/birincisinin vaktinde birleştirmek; cem’-i tehir ise, iki namazı ikincisinin vaktinde birleştirmektir. Ya da Hanefilerin anlayış ve izahıyla, birinci namazı kendi vaktinin sonunda, ikinci namazı da ona ait vaktin başında kılmaktır. Sanki birlikte kılınmış gibi ama, her iki namaz da kendi vakitleri içerisinde eda edilmiş oluyor.
Sabah namazında cem’ yapılmaz.
Bu kolaylık yolunun daha geniş tarzda Hanbelî mezhebince gösterilmiş olduğunu bilmemiz kâfidir. Ayrıca Hanbelî mezhebine göre niyet ediyorum demeye gerek yoktur.
Zaruretler dışında, vaktimiz-imkân ve fırsatımız varken, cem’ meselesini alışkanlık haline getirmeye fetva yoktur. Bu hususu da hatırdan çıkartmamalıyız ki, günümüz mezhepsizlerinin düştüğü vartaya düşmeyelim. Olur olmadık yer ve zamanlarda cem’ meselesine yapışıp kendi mezhebimizin bu noktadaki kavlini/görüşünü/içtihadını unutmayalım. Telfîk-ı mezahib tehlikesine düşmeyelim.
Mevzu ile ilgili geniş bilgi için bkz. http://www.halisece.com/fikih/13-namaz/363-namaz-vakitleri.html
kaza, zaruret, vakti, ikindi namazı, emredilen, efdal, cem’-i takdim, cem’-i te’hir,